Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ: «Αιρετικόν άνθρωπον μετά μίαν καί δευτέραν νουθεσίαν παραιτού»

Ο Απόστολος Παύλος παραγγέλλει στόν μαθητή του Τίτο, πού ήταν Επίσκοπος στήν Κρήτη, νά αφήνη τόν αιρετικό άνθρωπο μετά από τήν πρώτη καί τήν δεύτερη νουθεσία καί νά μήν ασχολήται μαζί του. Δηλαδή, όπου συναντά κάποιον αιρετικό άνθρωπο, νά προσπαθή νά τόν συμβουλεύη. Αλλά αυτό δέν πρέπει νά γίνεται γιά μεγάλο χρονικό διάστημα, αφού είναι ενδεχόμενο νά είναι βαρειά άρρωστος καί νά μήν επιδέχεται θεραπεία.

Αιρετικός άνθρωπος είναι εκείνος πού έχει διαφορετική άποψη από τήν διδασκαλία πού μάς παρέδωσε ο Χριστός καί τήν διαφυλάσσει η Εκκλησία. Πρόκειται γιά αιρετικές διδασκαλίες σχετικά μέ τόν Τριαδικό Θεό, τήν δημιουργία τού κόσμου καί τού ανθρώπου, τήν ενανθρώπηση τού Χριστού, τήν Εκκλησία, τήν σωτηρία τού ανθρώπου, τήν αιώνια ζωή.

Όλη αυτή η διδασκαλία περικλείεται στό Σύμβολο τής Πίστεως, στά δόγματα τής Εκκλησίας, στίς αποφάσεις τών Οικουμενικών καί Τοπικών Συνόδων, στήν Αγία Γραφή καί τήν λατρεία τής Εκκλησίας, στίς ευχές τών Μυστηρίων τής Εκκλησίας. Μπορεί νά έχουμε διάφορες απόψεις γιά καθημερινά θέματα, αλλά εφ’ όσον είμαστε Χριστιανοί καί ζούμε μέσα στήν Εκκλησία δέν μπορούμε νά έχουμε διαφορετικές απόψεις από όσα διδάσκει η Εκκλησία.
Αιρετικοί άνθρωποι παρουσιάσθηκαν πολλοί διά μέσου τών αιώνων, πού χρησιμοποιούσαν τήν ελληνική καί ανατολική φιλοσοφία γιά νά κατανοήσουν τά θέματα τής Χριστιανικής πίστεως, αντί νά στηριχθούν στήν εμπειρία τών θεοπτών αγίων, δηλαδή τών Προφητών, τών Αποστόλων καί τών Πατέρων. Ουσιαστικά αυτή είναι η διαφορά μεταξύ τών Πατέρων καί τών αιρετικών. Οι Πατέρες δέχονταν τήν πείρα τών θεοπτών αγίων, ενώ οι αιρετικοί χρησιμοποιούσαν τόν στοχασμό, τήν λογικοκρατία, τήν κοσμική σοφία καί τήν φιλοσοφία.

Είναι πολύ σημαντικός ο λόγος τού Αποστόλου Πέτρου, ότι «εμείς οι Απόστολοι δέν γνωρίσαμε τήν δύναμη καί τήν παρουσία τού Κυρίου ημών Ιησού Χριστού μέ σεσοφισμένους μύθους», όπως είναι η φιλοσοφία, αλλά «επόπται γεννηθέντες τής εκείνου μεγαλειότητος», δηλαδή «είδαμε τήν δόξα τής θεότητος τού Χριστού πάνω στό όρος Θαβώρ» (Πέτρ. α’, 16). Οι αιρετικοί χρησιμοποιούσαν «σεσοφισμένους μύθους», δηλαδή τήν φιλοσοφία, πού είναι μιά λογική επεξεργασία τών μύθων, ενώ οι άγιοι θεολογούσαν μέ βάση τήν εμπειρία τών θεοπτών αγίων καί τήν δική τους πείρα.
Ερωτάται, όμως, γιατί ο Απόστολος Παύλος συμβουλεύει τόν μαθητή του Τίτο νά αφήνη τόν αιρετικό μετά από πρώτη καί δεύτερη νουθεσία; Τό εξηγεί ο ίδιος: «ειδώς ότι εξέστραπται ο τοιούτος καί αμαρτάνει ών αυτοκατάκριτος». Δηλαδή, ο κατά συνείδηση αιρετικός έχει εκτραπή, έχει φύγει από τήν πραγματική οδό καί αμαρτάνει καταδικάζοντας ο ίδιος τόν εαυτό του. Τήν αίρεση πρέπει νά τήν εκλαμβάνουμε ως μιά πνευματική ασθένεια καί τόν αιρετικό ως πνευματικά ασθενή. Έτσι, ο αιρετικός πού δέν θεραπεύεται μέ τίς πρώτες νουθεσίες, φανερώνει ότι είναι ανίατος «αδιόρθωτος καί ανιάτρευτος», οπότε χάνει κανείς τόν καιρό του ασχολούμενος μαζί του.
Υπάρχουν σωματικές ασθένειες πού θεραπεύονται μέ τήν λήψη φαρμάκων, αλλά υπάρχουν καί σωματικές ασθένειες πού δέν θεραπεύονται καί χρειάζεται είτε νά γίνη βαθειά εγχείρηση είτε νά απομονωθή ο ασθενής γιά νά μήν κολλήση τούς άλλους. Οι μολυσματικές ασθένειες είναι επικίνδυνες γιά τήν κοινωνία.
Τό ίδιο συμβαίνει καί μέ τίς πνευματικές μολυσματικές ασθένειες, τίς οποίες μεταδίδουν οι αιρετικοί. Μέ αυτήν τήν έννοια οι άγιοι Πατέρες, ως πνευματικοί ιατροί, αντιμετώπιζαν τούς αιρετικούς καί τούς εκδίωκαν από τήν Εκκλησία. Δέν τό έκαναν από μίσος καί κακία, αλλά από αγάπη γιά τήν Εκκλησία, τούς Χριστιανούς, ακόμη καί τούς ίδιους τούς αιρετικούς, μήπως μετανοήσουν καί σωθούν.
Τό λυπηρό είναι, όταν ένας Χριστιανός φθάνη στό σημείο νά γίνη ανίατος, αθεράπευτος. Αυτό γίνεται μέ τόν εγωϊσμό, πού είναι εωσφορικός-σατανικός, μέ τήν φιλοσοφία καί όλα τά ισχυρά πάθη τής φιληδονίας, τής φιλοκτημοσύνης, τής φιλαυτίας. Είναι φοβερό, όταν ένας Χριστιανός, ακόμη καί ένας Κληρικός, αναμειγνύη τήν αλήθεια μέ τό ψέμα, τήν υγιά τροφή μέ τό δηλητήριο, τίς προσωπικές του απόψεις μέ τήν διδασκαλία τού Χριστού καί τών αγίων.
Επομένως, θά πρέπει νά αγωνιζόμαστε νά μή φθάσουμε σέ αυτήν τήν ανίατη ασθένεια, τήν αίρεση, αλλά καί νά προφυλασσόμαστε από σύγχρονους αιρετικούς.
Ο ΜητροπολίτηςΟ Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ
Από Ι.Μ. Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου